Czym jest zachowek i co musisz o nim wiedzieć?

W dzisiejszym wpisie chciałbym krótko scharakteryzować zachowek (zwany często zachówkiem) i wyjaśnić  czym jest zachowek oraz to, czy zawsze należy Ci się zachowek po zmarłym.

Prowadząc Kancelarię Adwokacką w Jeleniej Górze wielokrotnie spotykam się z problemami prawnymi dotyczącymi dziedziczenia i zachowków. Ta instytucja prawna występuje w obrocie prawnym coraz częściej, gdyż spadkodawcy coraz częściej korzystają z możliwości zadysponowania swoim majątkiem na wypadek śmierci poprzez sporządzenie testamentu i wskazanie innych spadkobierców, niż wynikałoby to z dziedziczenia ustawowego.

Zachowek – czym jest?

Zachowek (zachówek) jest bardzo ważną instytucją prawa cywilnego. Jego podstawowym celem jest zabezpieczenie spadkobierców przed sytuacją, w której nie otrzymaliby nic z majątku spadkowego na skutek powołania do spadku osób innych, niż spadkobiercy ustawowi, czyli np. dzieci spadkodawcy, jego małżonek i rodzice.

Zachowek (zachówek) miał w zamyśle ustawodawcy, zabezpieczyć interesy takich osób, zapewniając, że mimo nieuwzględnienia ich w testamencie przez spadkodawcę, otrzymają oni część należnego im udziału w spadku. Zachowek jest więc kwotą pieniędzy (jest on płacony w pieniądzu) która należy się osobie, która byłaby spadkobiercą ustawowym zmarłego, w sytuacji gdy osoba ta została, na skutek sporządzenia testamentu, pozbawiona należnego jej udziału w spadku.

Jaka jest wysokość zachowku i jak obliczyć zachowek?

Zachowek (zachówek) wynosi co do zasady połowę tego, co spadkobierca otrzymałby gdyby spadkodawca nie pominął go przy dziedziczeniu. Jeżeli spadkobierca jest osobą trwale niezdolną do pracy lub osobą małoletnią, to przysługujący mu zachowek wynosi 2/3 należnego udziału w spadku.

Przykładowo, jeżeli do spadku na mocy dziedziczenia ustawowego powołanych byłoby dwoje małoletnich dzieci spadkodawcy, majątek spadkowy wynosił 120 000 zł. Jednak spadkodawca (ojciec dzieci) nie uwzględnił ich w testamencie i powołał do całości spadku po sobie osobę trzecią, to małoletnim spadkobiercom przysługiwać będzie zachowek w wysokości po 40 000 zł.

Z czego wynika ta kwota? Obliczając zachowek musimy najpierw określić kto dziedziczyłby po zmarłym spadkodawcy na mocy ustawy oraz jaki udział w spadku przysługiwałby spadkobiercom ustawowym. W przedstawionym powyżej przykładzie mamy dwóch spadkobierców ustawowych. W przypadku dziedziczenia ustawowego byliby oni powołani do spadku po zmarłym w częściach równych, tzn. gdyby nie było testamentu każdy otrzymałby połowę ze 120 000 zł (wartość majątku spadkowego), zatem po 60 000 zł.

W sytuacji gdy spadkobiercy ustawowi nie zostali uwzględnieni w testamencie a są małoletnimi przysługuje im roszenie o 2/3 tego co otrzymaliby dziedzicząc z ustawy. Zatem: 120 000 x 2/3 = 80 000 zł / 2 = 40 000 zł.

Jak dochodzić zachowku?

Aby dochodzić należnego nam zachowku od spadkobiercy testamentowego lub osoby obdarowanej przez spadkodawcę, należy najpierw wezwać zobowiązanego do dobrowolnej zapłaty zachowku (zachówku). Jeżeli wezwanie nie odniesie skutku, należy rozważyć skierowanie sprawy o zapłatę przysługującego nam zachowku na drogę postępowania sądowego.

Jako adwokat prowadzący kancelarię adwokacką w Jeleniej Górze często spotykam się ze sprawami spadkowymi, w tym ze sprawami o zapłatę zachowku.

Zachowek – kiedy nie mamy prawa do zachowku?

Sytuacją, w której spadkobiercy ustawowemu nie przysługuje prawo do zachowku (zachówku) jest wydziedziczenie takiego spadkobiercy przez spadkodawcę w testamencie. Przyczyny wydziedziczenia zostały określone w art. 1008 Kodeksu Cywilnego.

Zgodnie z tym przepisem, spadkodawca może wydziedziczyć swojego spadkobiercę ustawowego jeżeli spadkobierca uporczywie postępuje wbrew woli spadkodawcy lub popełnił przestępstwo na szkodę spadkodawcy albo bliskich mu osób.

Wydziedziczenie jest więc możliwe jedynie w bardzo szczególnych sytuacjach. Jeżeli zostałeś pominięty w testamencie to najprawdopodobniej przysługuje Ci zachowek.

Przedawnienie roszczeń o zachowek

Roszczenie o zapłatę zachowku (zachówku), tak jak każde inne roszczenie cywilne ma swój termin przedawnienia. Termin przedawnienia roszczeń o zachowek wynosi 5 lat od dnia ogłoszenia testamentu. W przypadku roszczeń o uzupełnienie zachowku powstałych przy dziedziczeniu ustawowym, na skutek dokonania przez spadkodawcę zapisów windykacyjnych lub darowizn wyczerpujących wartość spadku, roszczenie o uzupełnienie zachowku przedawnia się z upływem 5 lat od dnia otwarcia spadku.

Adwokat do spraw prawa spadkowego pomoże na każdym etapie postępowania sądowego. Doradzi jak prawidłowo sporządzić testament a także udzieli porad prawnych.

Kancelaria spadkowa Jelenia Góra prowadzi następujące sprawy z zakresu prawa spadkowego:

• stwierdzenie nabycia spadku z ustawy
• stwierdzenie nabycia spadku z testamentu
• zachowek (zachówek)
• postępowania o stwierdzenie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia i wydziedziczenie
• dochodzenie roszczeń z tytułu zapisu i polecenia
• dział spadku
• pomoc w zakresie zabezpieczenie spadku

Kancelaria spadkowa zajmuje się także prowadzeniem postępowań w przedmiocie zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabyciu spadku

Dobry adwokat Jelenia Góra – prawo spadkowe

Jak adwokat reprezentuje klientów na każdym etapie postępowania spadkowego. Od chwili otwarcia spadku, czyli najczęściej śmierci spadkodawcy, spadkobiercy mają możliwość przyjęcia spadku wprost, z dobrodziejstwem inwentarza albo odrzucenia spadku. Należy się skonsultować z adwokatem, w celu przyjęcia najlepszego rozwiązania, dostosowanego do istniejącej sytuacji zarówno faktycznej jak i prawnej. Pomoc adwokata jako specjalisty pozwoli nam uniknąć niebezpieczeństwa związanego z odziedziczeniem długów spadkowych.